W dzisiejszych czasach coraz mniej osób może pozwolić sobie na zakup własnego lokum. Ceny nieruchomości na rynku stale rosną, podczas gdy płace prawie stoją w miejscu. Nic więc dziwnego, że mieszkania oraz domy stanowią bardzo cenny element w kwestii dziedziczenia. Nie zawsze jest to jednak łatwy proces, gdyż potrafi przysporzyć wiele papierkowej roboty, a także innych problemów, chociażby związanych z prawem do spadku.
Na czym polega dziedziczenie ustawowe a testamentowe?
Według kodeksu cywilnego istnieją dwa rodzaje dziedziczenia – dziedziczenie ustawowe i dziedziczenie testamentowe. Należy mieć świadomość, że pojęcia te różnią się między sobą. Tylko jedno z nich jest w pełni zależne od woli spadkodawcy. Drugie zaś koncentruje się na członkach najbliższej rodziny i tzw. „zasadzie sprawiedliwości spadkowej”.
Dziedziczenie testamentowe
W polskim prawie spadkowym podstawową zasadą jest prymat woli spadkodawcy. Oznacza to, że każda osoba może wybrać swoich spadkobierców i zadecydować, co stanie się z jej majątkiem po śmierci. Reguła ta znajduje się przy dziedziczeniu testamentowym.
Istnieją dwie kategorie testamentów w polskim prawie cywilnym – zwykłe oraz szczegółowe. Nie istnieje natomiast coś takiego jak „testament wspólny”, w związku z czym każdy z małżonków czy też ludzi będących w nieformalnych związkach musi sporządzić osobny dokument odnośnie swojej ostatniej woli.
Jak sprzedać mieskanie w 2022?
Dziedziczenie ustawowe
W dziedziczeniu ustawowym spadkodawca nie ma właściwie żadnej możliwości modyfikowania grona przyszłych spadkobierców, gdyż robi to za niego ustawodawca.
Dziedziczenie ustawowe może mieć miejsce w następujących przypadkach:
- gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie żadnego testamentu;
- gdy istniejący testament okazał się nieważny – taka sytuacja pojawia się najczęściej wtedy, gdy spadkobiercy ustawowi niepowołani do dziedziczenia skutecznie podważą istniejący testament przed sądem;
- gdy co prawda istnieje testament, jednak wszyscy lub część spadkobierców zdecydowali się odrzucić spadek – wówczas dochodzi do dziedziczenia ustawowego w całości lub odpowiedniej części;
- gdy istnieje testament, który odnosi się do dziedziczenia jedynie części masy spadkowej.
Dziedziczenie nieruchomości
Lokal mieszkalny jest możliwy do odziedziczenia na dwa sposoby – w oparciu o odpowiedni zapis w testamencie osoby zmarłej lub w oparciu o dziedziczenie ustawowe, kiedy to spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu. Nabycie spadku może zostać poświadczone:
- w sądzie – w tym przypadku bezwględnie należy złożyć odpowiedni wniosek wraz z niezbędnymi załącznikami do sądu spadku (najczęściej jest to sąd rejonowy właściwy dla ostatniego miejsca zamieszkania osoby zmarłej).
- u notariusza.
Istotną rzeczą jest także, by przed podjęciem decyzji o przyjęciu spadku (zwłaszcza w formie mieszkania) zajrzeć do wcześniej sporządzonej Księgi wieczystej. Dzięki temu spadkobierca otrzyma niezbędne informacje o stanie prawnym dziedziczonej nieruchomości.
Dziedziczenie mieszkania własnościowego a spółdzielczego czy komunalnego
Dziedziczenie mieszkania własnościowego jest stosunkowo bezproblemowe, gdyż właściciel lokum posiada prawo do swobodnego zarządzania tą nieruchomością. Tymczasem sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku dziedziczenia mieszkania spółdzielczego. Prawo do dziedziczenia takiego lokalu jest nieodłączne, lecz po śmierci najemcy przechodzi ono na współmałżonka lub najbliższą rodzinę (niezbędne jest jednak przyjęcie tych osób do członków spółdzielni). Co natomiast z mieszkaniem komunalnym? Wiadomo, że tego typu lokale nie są własnością osoby wynajmującej i nie da się ich dziedziczyć. Jednakże przepisy Kodeksu Cywilnego dają możliwość wstąpienia w stosunek najmu lokalu krewnych zmarłego najemcy, którzy stale z nim zamieszkiwali do momentu jego śmierci. Przeprowadzony w tej sprawie może zostać wywiad środowiskowy, który określi czy krewny rzeczywiście zamieszkiwał wraz z najemcą w danym mieszkaniu.
Kto ma prawo do dziedziczenia?
Mówiąc ogólnie lokal mieszkalny może zostać odziedziczony na mocy zapisów dokumentu jakim jest testament. W przypadku, gdy spadkodawca posiadał pełne prawa do mieszkania i sporządził ważny w świetle prawa testament, wskazane przez niego osoby otrzymują tytuły spadkobierców i tym samym prawo dziedziczenia. Sytuacja wygląda nieco inaczej w momencie, kiedy spadkodawca posiadał jedynie część praw do lokalu – wtedy jego udział w majątku jest przekazywany spadkobiercy lub dzielony między spadkobierców, a reszta zostaje podzielona przez sąd na podstawie dziedziczenia ustawowego.
Warto pamiętać, że przyjęcie spadku nie zawsze związane jest z zyskiem, gdyż odziedziczyć można także długi. Z tego względu dobrze jest zajrzeć do Księgi wieczystej, w której znajdują się informacje dotyczące stanu dziedziczonego majątku (w tym przypadku lokalu).
W momencie kiedy lokal mieszkalny zapisany został jednej osobie, może ona samodzielnie przyjąć lub odrzucić spadek. Jeśli jednak spadkobierców jest więcej, wówczas muszą oni wspólnie dojść do porozumienia w kwestii podziału spadku.
Jak wygląda kolejność dziedziczenia spadku?
Istnieją 4 grupy spadkobierców ustawowych ze względu na pierwszeństwo dziedziczenia:
- I grupa: małżonek i dzieci spadkodawcy, zstępni dziecka (jeśli nie dożyło ono otwarcia spadku)
- II grupa: małżonek, rodzice spadkodawcy oraz rodzeństwo i zstępni rodzeństwa (jeśli nie dożyło ono otwarcia spadku)
- III grupa: dziadkowie i pasierbowie spadkodawcy oraz zstępni (jeśli nie dożyli oni otwarcia spadku)
- IV grupa: gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub Skarb Państwa
Dziedziczenie nieruchomości a podatki
Zdarza się, że dziedziczenie mieszkania wiąże się z odprowadzeniem odpowiedniego podatku. Uniknienie zapłaty jest możliwe tylko w przypadku, gdy spadkodawcą była najbliższa rodzina zmarłego i pod warunkiem, że w ciągu 6 miesięcy zgłosi ona nabycie spadku do urządu skarbowego. W pozostałych przypadkach należy zapłacić podatek od spadku, który zgodnie z przepisami jest tym większy im mniejszy jest stopień pokrewieństwa ze spadkodawcą.
Podsumowanie
Dziedziczenie majątku bywa skomplikowanym procesem, zwłaszcza gdy istnieje wielu spadkobierców. Innym istotnym problemem jest podatek, który należy odprowadzić od spadku zgodnie z obowiązującym prawem. Mimo to, warto ubiegać się o mieszkanie, do którego wedle ostatniej woli zmarłego ma się prawo, nie tylko ze względu na uszanowanie jego decyzji, ale także na aktualny stan rynku mieszkaniowego.
Zainteresowany? Przejdź na stronę biura nieruchomości w celu uzyskania informacji lub na biuro nieruchomości Warszawa